Γνωσιακή Θεραπέια Βασισμένη στην Ενσυνειδητότητα (ΓΘΒΕ) (Mindfulness-Based Cognitive Therapy)
Στη Γνωσιακή Θεραπεία βασισμένη στην Ενσυνειδητότητα, η ενσυνειδητότητα ορίζεται ως «η επίγνωση που προκύπτει από την εμπρόθετη εστίαση της προσοχής στο παρόν, χωρίς άσκηση κριτικής ή αξιολόγησης σε ό,τι συμβαίνει σε επίπεδο υποκειμενικής εμπειρίας». Η ενσυνείδητη προσοχή αναφέρεται στην παρατήρηση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών, όπως αυτά εμφανίζονται και εξελίσσονται στην παρούσα στιγμή, χωρίς γνωστική επεξεργασία ή επεξήγηση.
Η ενσυνειδητότητα καλλιεργείται μέσα από την συστηματική εξάσκηση σε διάφορες τεχνικές εστίασης και επαναφοράς της προσοχής στην αναπνοή, στις σκέψεις, στα συναισθήματα, στις σωματικές αισθήσεις ή σε οτιδήποτε άλλο εμφανίζεται στην παρούσα στιγμή και μπορεί να παρατηρηθεί. Παράλληλα, καλλιεργούνται τα θετικά αισθήματα και στάσεις ζωής, όπως είναι η καλοσύνη, η αποδοχή, η συμπόνια και η ενσυναίσθηση.
Στόχος της θεραπείας είναι
Σε αντίθεση με την Γνωσιακή - Συμπεριφορική Θεραπεία, που στοχεύει στην αξιολόγηση της εγκυρότητας των σκέψεων και εν συνεχεία στην αντικατάσταση των δυσλειτουργικών σκέψεων με πιο ρεαλιστικές, η ΓΘΒΕ έχει σαν πρωταρχικό στόχο την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται και σχετίζεται με τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Αυτό επιτυγχάνεται, μέσω της αναγνώρισης και της αποδοχής της παρούσας εμπειρίας, ανεξάρτητα από το πόσο ευχάριστη ή δυσάρεστη είναι. Με τον τρόπο αυτόν, το άτομο δύναται να απομακρυνθεί από τις γνώριμες διαδικασίες, που είναι υπεύθυνες για την γένεση και την διαιώνιση των ψυχολογικών δυσκολιών, όπως για παράδειγμα η ανησυχία ή αποφυγή των δυσάρεστων συναισθημάτων και αποκτά την ικανότητα επιλογής μιας πιο λειτουργικής απόκρισης σε δυσφορικές σκέψεις ή συναισθήματα.
Δομή της Θεραπείας
Η συγκεκριμένη παρέμβαση είναι σχεδιασμένη για ομαδικό πρόγραμμα 8 εβδομάδων, όπου κάθε συνάντηση διαρκεί 2.5 ώρες. Κατά την διάρκεια του προγράμματος, οι συμμετέχοντες καλλιεργούν την ενσυνείδητη προσοχή τους, μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις διεργασίες και τα γνώριμα μοτίβα του νου και σταδιακά εξασκούνται στην απόκτηση καταλληλότερων μορφών απόκρισης στις απαιτητικές ή δυσφορικές καταστάσεις.
Στο πλαίσιο της ατομικής ψυχοθεραπείας, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν τροποποιήσεις στο αρχικό πρόγραμμα, ώστε να είναι δυνατή η εφαρμογή των τεχνικών της ενσυνειδητότητας, ενώ επιχειρείται ο συνδυασμός των τεχνικών της γνωσιακής θεραπείας με εκείνων της καλλιέργειας της ενσυνειδητότητας, σε περιπτώσεις που κρίνεται βοηθητική.
Αποτελεσματικότητα της Θεραπείας
Πληθώρα ερευνών έχουν δείξει ότι η ενσυνειδητότητα μπορεί να βοηθήσει στην διαχείριση και μείωση τους στρες, στην αντιμετώπιση του πόνου, στην πρόληψη του κινδύνου υποτροπής των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων, ενώ παράλληλα βελτιώνει την ικανότητα εστίασης και συμβάλει σημαντικά στην συνολική ποιότητα ζωής.